50 nhà kinh tế tiêu biểu - Steven Pressman, p3, JOHN LOCKE

JOHN LOCKE (1632 – 1704)

Ông đóng góp cho kinh tế học chủ yếu với vai trò như một nhà triết học. Những biện hộ của ông về quyền sở hữu tư nhân, nền kinh tế thị trường tự do không cần sự can thiệp của nhà nước còn giá trị đến tận ngày nay.

Locke sinh năm 1632 trong một gia đình khá giả ở Anh. Cha ông là một luật sư sở hữu khá nhiều đất đai. Nhờ quen biết nên Locke được học ở trường Westminster, một trong những trường công tốt nhất và có ảnh hưởng nhất của Anh. Ông học rất giỏi nên sau đó được nhận học bổng vào học ở Oxford. Sau đó tốt nghiệp cử nhân năm 1656, và thạc sĩ năm 1659 rồi trở thành giảng viên về Hy Lạp học vào năm 1660 ở Oxford.

Sau đó, ông bắt đầu nghiên cứu thêm y khoa rồi trở thành bác sĩ riêng cho Bá tước Ashley, Bộ trưởng tài chính. Nhờ những mối quan hệ mà ông biết thêm về các vấn đề kinh tế quan trọng khi đó như thương mại với các nước thuộc địa Anh và lãi suất. Sau đó ông lại đam mê thêm triết học. Ông viết 2 tác phẩm Tiểu luận về sự hiểu biết của con người (1690) và Hai nghiên cứu về chính phủ (1690), giúp ông trở nên nổi tiếng như một nhà triết học vĩ đại. Tuy vậy, ông vẫn có những quan tâm về vấn đề kinh tế, đặc biệt là về tiền tệ và tiếp tục có những ảnh hưởng chính trị cho đến cuối đời.

Những đóng góp của ông cho kinh tế học: gồm 5 đóng góp nhưng trong đó có 3 đóng góp mang tính triết học và 2 mang tính kinh tế nhiều hơn.

• Sự biện hộ cho quyền cá nhân của sở hữu tư nhân. Ông cho rằng tiền hay tư bản thật ra là sản phẩm của lao động quá khứ, do vậy sở hữu tiền là hợp lý vì người ta đã lao động để có được nó. Và sở hữu tư nhân sẽ khiến cho con người lao động có năng suất hơn.
• Sự biện hộ cho Nhà nước trong nền kinh tế. Ông xem Nhà nước như một công ty trong đó các cổ đông là những người có tài sản. Con người đặt bản thân họ dưới sự thống trị của Nhà nước nhằm bảo vệ cuộc sống, tự do và đất đai của họ. Tất cả các công dân (hay ít nhất những người có tài sản, đất đai) đều có lợi khi tham gia vào xã hội dân sự và họ đều được ngầm định là thừa nhận sự thống trị của Nhà nước. Ngược lại, những người cầm quyền phải bảo vệ lợi ích của các công dân của họ, nếu không họ sẽ bị loại khỏi công việc đó và được thay thế bởi người khác, người sẽ duy trì khế ước xã hội đó. Tóm lại, Nhà nước xuất hiện như là kết quả của luật tự nhiên, của các quyết định mang tính cá nhân về luật và nguyên tắc.
• Hành vi của cá nhân trong Kinh tế. Ông xem con người như là những cá nhân vị kỷ duy lý, hành động theo động cơ kinh tế. Điều này khác với quan điểm tôn giáo đương thời cho rằng con người có lòng vị tha, hay về cơ bản họ đi theo tiếng gọi của tôn giáo. Và vì hành động của con người theo động cơ kinh tế, cách thức nhất định nên ta có thể tìm ra các quy luật và nguyên lý kinh tế.
• Lãi suất tự nhiên là tốt nhất chứ không nên được áp đặt bởi các sắc lệnh từ Nhà nước. Lãi suất tự nhiên là lãi suất thị trường tự do, được quyết định bởi quy luật cung cầu.
• Ông cũng phản đối lại việc chính phủ giảm trọng lượng của kim loại quý khi đúc tiền vì cho rằng giá trị tự nhiên của tiền không thể được áp đặt bởi Nhà nước. Việc giảm chất lượng đồng tiền sẽ làm cho các thương nhân yêu cầu nhiều tiền hơn trong trao đổi hàng hoá. Cuối cùng ông cũng thuyết phục được chính quyền không giảm giá trị đồng tiền Anh và đúc lại tiền với hàm lượng bạc như cũ.

--- CÒN TIẾP ---